Treść głównego artykułu

Abstrakt

Stosowanie podejść biograficznych wykorzystujących narracje w interaktywnych procesach poradnictwa i edukacji zawodowej umożliwia konsolidację trzech założeń epistemologicznych. Pierwszym z nich jest założenie etyczne, zgodnie z którym akt narracji własnego doświadczenia daje narratorowi korzyść polegającą na potencjalnym wzroście rozumienia historyczności własnego życia. Kolejne założenie to epistemiczno-polityczna presupozycja obstająca przy prawomocności subiektywnych wypowiedzi w dyskursie naukowym. Wreszcie, założenie autopojetyczne jest równoznaczne z uznaniem, że opowiadanie i towarzyszenie narracjom o doświadczeniu życiowym, zwiększa możliwości skonstruowania siebie na nowo i wspólnego przedefiniowywania siebie, w relacjach zachodzących wśród rówieśników oraz między edukatorem a edukowanym. Celem tego artykułu jest przedstawienie, w jaki sposób te trzy założenia funkcjonują na gruncie mediacji biograficznej w grupach rówieśniczych, podczas świadczenia usług doradczych w zakresie konstruowania projektów życiowych przez uczniów szkół średnich, przy użyciu narzędzia, jakim jest refleksyjne słuchanie. W oparciu o koncepcję narracyjnej refleksyjności, omawiane są procesy biografizacji, autobiografizacji i heterobiografizacji, które podczas konstruowania i odbioru narracji o doświadczeniu życiowym, służącej jako narzędzie w dialogu-działaniu-edukacji/badaniu, wprowadzają w życie trzy wymiary podmiotowości: podmiot empiryczny lub podmiot doświadczający (egzystencjalny), podmiot epistemiczny (abstrakcyjny, racjonalny) i podmiot autobiograficzny (byt posługujący się językiem).

Słowa kluczowe

poradnictwo refleksyjność narracyjna podmiot autobiograficzny action-education-research

Szczegóły artykułu

Referencje

  1. Arendt, H. (1968). Men in Dark Times. Harcourt Brace & Company.
  2. Arendt, H. (1994). Essays in understanding: Formation, exile, and totalitarianism. Schocken Books.
  3. Arendt, Hannah. (2008) Compreender: formação, exílio, totalitarismo. Traduzido por Denise Bottman. São Paulo: Companhia das Letras.
  4. Astier, I. & Duvoux, N. (2006). La société biographique: une injonction à vivre dignement. L’Harmattan.
  5. Austin, J.L. (1990). Quando dizer é fazer: palavras e ação. Artes Médicas.
  6. Bauman, Z. (2004). Amor líquido: sobre a fragilidade dos laços humanos. Zahar.
  7. Boutinet, J-P., & Dominicé, P. (2009). Introduction. W J.-P. Boutinet & P. Dominic (Red.). Où sont passe les adutes ?Routes er déroutes d´un âge de la vie (s. 11–15). Téraèdre.
  8. Brockmeier, J., & Harré, R. (2001). Narrative problems and premises of an alternative paradigm. W J. Brockeier & D. Carbaugh (Red.), Narrative and identity studies in Maria da Conceição Passeggi autobiography, self and culture. Vol. 1 (s. 39–58). John Benjamins Publishing Company. https://doi.org/10.1075/sin.1.04bro
  9. Bruner, J. (1966). W poszukiwaniu teorii nauczania. Cambrige Mass.
  10. Bruner, J. (2014). Fabricando histórias. Direito, Literatura, Vida. Letra e Voz.
  11. Bruner, Jerome. (1999) Para uma teoria da educação. Trad. Manoela Vaz. Lisboa: Relógio D’Água Editores,
  12. Cassirer, E. (1977). Esej o człowieku. Wstęp do filozofii kultury (A. Staniewska, T.). Czytelnik. (Praca oryginalna An essay on man: an introduction to a philosophy of human culture wydana w 1944).
  13. Cassirer, Ernst (1994) Ensaios sobre o homem. Introdução a uma filosofia da cultura humana. Trad. Tomás Rosa Bueno. São Paulo, Marins Fontes.
  14. Delory-Momberger, C. (2019). Vocabulaire des Histoires de Vie et de la Recherche Biographique. Érès.
  15. Delory-Momberger, C. (2014). Abordagens metodológicas da pesquisa biográfica. Revista Brasileira de Educação, 17(51), 523–740. https://www.scielo.br/j/rbedu/a/5JPSdp5W75LB3cZW9C3Bk9c/?lang=pt&format=pdf
  16. Delory-Momberger, C. (2011). Fundamentos epistemológicos da pesquisa biográfica em educaçã o. Educaçã o em Revista, Belo Horizonte, 27(1), p. 333–346. http://www.scielo.br/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0102-46982011000100015
  17. Dominicé, P. (2000). L’histoire de vie comme processus de formation. L’Harmattan.
  18. Ferrarotti, F. (2014). História e histórias de vida: o método biográfico nas ciências sociais. Brasil.
  19. Freire, P. (1980). Conscientização. Teoria e prática da libertação. Uma introdução ao pensamento de Paulo Freire. Editora Moraes.
  20. Gadamer, H.-G. (1979). The problem of historical consciousness. W P. Rabinow & W.M. Sullivan (Red.), Interpretive social science: A reader (s. 103–162). California University Press.
  21. Gadamer, Hans Georg (1997) Verdade e método I. Traços fundamentais de mais uma hermenêutica filosófica. Trad. Flávio Paulo Meurer. Brasil: Editora Universitária São Francisco,
  22. Gadamer, H.-G. (2004). Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej (B. Baran, Tł.). Wydawnictwo Naukowe PWN. (Praca oryginalna Wahrheit und Methode: Grundzüge einer philosophischen Hermeneutik wydana w 1975).
  23. Jay, M. (2009). Cantos de experiencia: variaciones modernas sobre un tema universal. Paidós.
  24. Josso, M.-C. (2010). Experiência de vida e formação. Paulus.
  25. Larrosa, J.. (2002). Notas sobre a experiência e o saber de experiência. Revista Brasileira de Educação, 19, 20–28. https://www.scielo.br/j/rbedu/a/Ycc5QDzZKcYVspCNspZVDxC/?format=pdf&lang=pt
  26. Pais, J.M. (2005). Jovens e cidadania. Sociologia, problemas e práticas, 49, 53–70. http://hdl.handle.net/10071/202
  27. Nóvoa, A., & Finger M. (2010). O método (auto)biográfico e a formação. Paulus.
  28. Passeggi, M. (2020). Reflexividad narrativa: “vida, experiencia vivida y ciência”. Márgenes Revista de Educación, 1(3), 91–109. https://doi.org/10.24310/mgnmar.v1i3.9504
  29. Passeggi, M. (2016). Narrativas da experiência na pesquisa-formaçã o: do sujeito epistêmico ao sujeito biográfico. Roteiro, 41(1), 67–86. https://doi.org/10.18593/r.v41i1.9267
  30. Passeggi, M. (2011). Experiência em formação. Educação,34(2), 147–156.
  31. Passeggi, M. (2010). Narrar é humano! Autobiografar é um processo civilizatório. W M. Passeggi & V. Silva (Red.), Invenções de vidas, compreensão de itinerários e alternativas de formação (s. 103–130). Cultura Acadêmica. 10.31892/rbpab2525-426X.2020.v5.n14.p481-484
  32. Passeggi, M., & Cunha, L. (2020). Projetar-se no amanhã: condição biográfica e projeto de vida no novo ensino médio. Revista Brasileira de Pesquisa (Auto)biográfica, 5 (15), s. 1039–1058. 10.31892/rbpab2525-426X.2020.v5.n15.p1039-1058
  33. Passeggi, M., & Souza, E. (2017). O movimento (auto)biográfico no Brasil:eEsboço de suas configurações no campo educacional. Investigación Cualitativa, 2(1), 6–26.
  34. Paul, M. (2004). L’accompagnement: une posture professionnelle spécifique. L’Harmattan.
  35. Paul, M. (2016). La démarche d’accompagnement. Repères méthodologiques et ressources théoriques. De Boeck Supérieur.
  36. Pineau, G. (2002). L´accompanhement en formation: de l´avant naissance à l´après mort. Entre solidarité et pofessionalité. Education Permanente, 15, 29–42.
  37. Pineau, G. (2006). As histórias de vida em formação. Gênese de uma corrente de pesquisaação-formação. Educação e Pesquisa, 32(2), 329–343. https://doi.org/10.1590/S1517-97022006000200009
  38. Pineau, G. (2005). Emergência de um paradigma antropoformador de pesquisa-açãoformação transdisciplinar. Saúde e Sociedade, 14(3), 102–110. https://doi.org/10.1590/S0104-12902005000300006
  39. Ricoeur, P. (1983). Temps et récit.1. L´intrigue et le récit historique. Seuil.
  40. Ricoeur, , P. (1990). Soi-même comme un autre. Seuil.
  41. Ricoeur, P. (2010). Escritos e conferências: Em torno da psicanálise. Loyola.
  42. Santos, B. (2002). A razão indolente. Contra o desperdício da experiência. Cortez.
  43. Schön, D.A. (1990). Educating the Reflective Practitioner: Toward a New Design for Teaching and Learning in the Professions. Jossey Bass Edition.
  44. Solar, C. (2001). Le groupe en formation d´adulte. De Boeck Université.
  45. Touraine, A. (1995). Critique of Modernity (D. Macey, Tł.). Basil Blackwell. (Praca oryginalna Critique de la modernité wydana w 1992).