Treść głównego artykułu

Abstrakt

Antropolodzy opisują środkową, liminalną, fazę zrytualizowanych przejść z jednego stanu społecznego (statusu, roli itp.) w drugi, koncentrując się na – charakterystycznej dla tej fazy – aurze sacrum, która przenika czas i przestrzeń stawania się innym. Przedstawiana wypowiedź powstała ze zorientowanego na doradztwo zainteresowania tą „świętą” wyjątkowością, w której następuje zawieszenie trwałości, zanika hierarchia i przestaje działać dotychczasowy porządek, normalnie regulujący społeczne życie. Jaki sens dla doradztwa może mieć wiedza o tym, aktualizowana na podstawie badanych narracji? Drogą analiz materiału badawczego, pochodzącego z trzech badań biograficznych, w tekście opisywane są – związane z przeżywaniem liminalności – doświadczenia studentów korzystających z programu wymiany zagranicznej (Erasmusi), mieszkańców naznaczonych historią swojego miasta (Gdańszczanie) oraz osób bezdomnych (Bezdomni). Jak wynika z tych badań, czas progowy tkwi w pamięci objętych badaniami narratorów i latami formuje ich tożsamościowe strategie (jak gdańszczan), albo trwale dzieli ich świat na dwa przeciwstawne (jak bezdomnych), albo też uzależnia od kondycji bycia w stanie przejścia, jak beneficjentów programu Erasmus+. Opis rozwijany jest w perspektywie doradztwa i towarzyszą mu pytania o uogólnione doświadczenie progu, w którym miejsce i określone znaczenie ma doradca i doradzanie. Charakter tego znaczenia – jego „(bez)sens” – objawia się w śledzeniu „edukacyjności” analizowanych wypowiedzi; podjęciu kwestii uczenia się z liminalności. Studia wokół doradztwa i uczenia się w warunkach zawieszenia, które odnosi się także do ładu opartego na społecznych nierównościach, stanowiących podstawowe źródło problemów społecznych, może prowadzić do wniosków ugruntowujących – nie tylko pedagogiczno-doradczą – nadzieję na bardziej wspólny, lepszy świat.

Słowa kluczowe

liminalność biograficzne narracje kryzys radzenie sobie wobec wyzwań doradztwo

Szczegóły artykułu

Referencje

  1. Agamben, G. (2008). Homo sacer: suwerenna władza i nagie życie (M. Salwa, Trans.). War- szawa: Prószyński i S-ka.
  2. Augé, M. (2009). Formy zapomnienia (A. Turczyn, Trans.). Kraków: Universitas.
  3. Augé, M. (2010). Nie-miejsca: wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności (R. Chymkowski, Trans.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  4. Bauman, Z. (2005). Życie na przemiał (T. Kunz, Trans.). Kraków: Wydawnictwo Literackie. Biesta, G. J. J. (2016). Beyond learning. Democratic education for a human future. Oxon–New York: Routledge. (first published 2006)
  5. Bishop, L. (2009). Ethical sharing and reuse of qualitative data. Australian Journal of Social Issues, 44(3), 255–272. https://doi.org/10.1002/j.1839-4655.2009.tb00145.x
  6. Boryczko, M. (2010). Dyskursywne strategie legitymizacyjne w kontekście konstruowa- nia tożsamości grupowej. In M. Mendel & A. Zbierzchowska (Eds.), Tożsamość gdańszczan. Budowanie na (nie)pamięci (pp. 277–291). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
  7. Bruner, J. (1990). Życie jako narracja. Kwartalnik Pedagogiczny, (4), 3–17.
  8. Burawoy, M. (2003). Revisits: An outline of a theory of reflexive ethnography. American Sociological Review, 68(5), 645–679.
  9. Bykowski, P. (2010). (Nie)pamięć losów Gdańska wśród studentów Politechniki Gdańskiej. In M. Mendel & A. Zbierzchowska (Eds.), Tożsamość gdańszczan. Budowanie na (nie) pamięci (pp. 293–306). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
  10. Chwin, S. (2010). Mity i prawdy gdańskiej pamięci. In M. Mendel & A. Zbierzchowska (Eds.), Tożsamość gdańszczan. Budowanie na (nie)pamięci (pp. 19–35). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
  11. Certeau de, M. (2008). Wynaleźć codzienność. Sztuki działania (K. Thiel-Jańczuk, Trans.). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  12. Cohen, S. (2001). States of denial. Knowing about atrocities and suffering. Cambridge: Polity Press.
  13. Czyżewski, M., Marynowicz-Hetka, E., & Woroniecka, G. (Eds.). (2013). Pedagogizacja życia społecznego. Societas/Communitas (dedicated volume), (2).
  14. Demetrio, D. (2000a). Autobiografia. Terapeutyczny wymiar pisania o sobie (A. Skolimowska, Trans.). Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
  15. Demetrio, D. (2000b). Zabawa na tle życia. Gra autobiograficzna w edukacji dorosłych (A. Skolimowska, Trans.). Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls
  16. Filipkowski, P. (2015). Archiwizacja, re-analiza, rewizyta. O nowych pojęciach i nowych po- dejściach w badaniach jakościowych. Kultura i Społeczeństwo, 59(3), 63–84.
  17. Foucault, M. (2005). Inne przestrzenie. Teksty Drugie, (6), 117–125.
  18. Gennep van, A. (2006). Obrzędy przejścia. Systematyczne studium ceremonii (B. Biały, Trans.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
  19. Golka, M. (2009). Pamięć społeczna i jej implanty. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
  20. Golka, M. (2010). Społeczna niepamięć: pomiędzy zapominaniem a zamazywaniem. In S. Kapralski (Ed.), Pamięć, przestrzeń, tożsamość (pp. 49–71). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
  21. Kapralski, R. (Ed.). (2010). Pamięć, przestrzeń, tożsamość. Wydawnictwo Naukowe Scholar. Kargulowa, A. (2005). O teorii i praktyce poradnictwa. Odmiany poradoznawczego dyskursu. Podręcznik akademicki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  22. Kostera M. (2003). Antropologia organizacji: metodologia badań terenowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  23. Kozdrowicz, E. (2003). Poradnictwo w teorii i praktyce. In T. Pilch & I. Lepalczyk (Eds.), Pedagogika społeczna: człowiek w zmieniającym się świecie (pp. 319–339). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
  24. Lacan, J. (1996). Funkcja i pole mówienia i mowy w psychoanalizie: referat wygłoszony na kongresie rzymskim 26–27 września 1953 w Instituto di psicologia della universitá di Roma (B. Gorczyca & W. Grajewski, Trans.). Kraków: Wydawnictwo KR. Leszczyńska-Rejchert, A. (2005). Człowiek starszy i jego wspomaganie: w stronę pedagogiki starości. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
  25. Loew, P. O. (2006). Gdańsk: między mitami. Olsztyn: Wspólnota Kulturowa Borussia. Mahomed, N. J. B., Johari, K. S. K., & Mahmud, M. I. (2019). Coping strategies and psychological well-being of guidance and counselling teachers in schools. Creative Education, 10(12), 3028–3040. https://doi.org/10.4236/ce.2019.1012227
  26. Masschelein, J., Simons, M. (2008). The governmentalization of learning and the assemblage of a learning apparatus. Educational Theory, 58(4), 391–415. https://doi.org/10.1111/j.1741-5446.2008.00296.x
  27. Masschelein, J., Simons, M. (2013). In defence of the School. A public issue (J. McMartin,Trans.). Leuven: Education, Culture & Society Publishers.
  28. Mauthner, N., Parry, O., Backett-Milburn, K. (1998). The data are out there, or are they?Implications for archiving and revisiting qualitative data. Sociology, 32(4), 733–745. https://doi.org/10.1177/0038038598032004006
  29. Michałowski, L. (2010). Trójmiasto. Jedna przestrzeń, trzy mity. In S. Kapralski (Ed.), Pamięć, przestrzeń, tożsamość (pp. 257–278). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar Melosik, Z., Szkudlarek, T. (2009). Kultura, tożsamość, edukacja: migotanie znaczeń. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
  30. Mendel, M. (2007). Społeczeństwo i rytuał. Heterotopie bezdomności. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszalek.
  31. Mendel, M. (2010a). Miejsce, pamięć, rytuał. Mikrohistorycznie wokół Pohulanki. In M. Mendel & A. Zbierzchowska (Eds.), Tożsamość gdańszczan. Budowanie na (nie)pamięci (pp. 337–370). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
  32. Mendel, M. (2010b). Tożsamość zbiorowa jako lokalność. In M. Mendel & A. Zbierzchow- ska (Eds.), Tożsamość gdańszczan. Budowanie na (nie)pamięci (pp. 371–395). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
  33. Mendel, M. (2010c). Tożsamość i lokalność. Gdańskie konfiguracje (nie)pamięci. Kultura i Edukacja, (3), 138–141.
  34. Mendel, M. (2013). Edukacyjna podróż w biografii jako badanie w działaniu In H. Červin- ková & B. D. Gołębniak (Eds.), Edukacyjne badania w działaniu (pp. 127–175). Warsza- wa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
  35. Mendel, M. (2016). Pre-enrolment RPL guidance for candidates at HEIs. Studia Porado- znawcze / Journal of Counsellogy, (5), 259–270. https://doi.org/10.34862/sp.2016.5
  36. Mendel, M. (2017). Utopia jako edukacyjna interwencja. Od dekonstruowania hetero- topii w narracjach do multikulturalizmu. In R. Włodarczyk (Ed.), Utopia a edukacja. Pedagogiczne konteksty społecznych wyobrażeń świata możliwego (vol. 2, pp. 137–148) Wrocław: Uniwersytet Wrocławski. Retrieved from http://www.bibliotekacyfrowa.pl/ Content/89304/Utopia_a_edukacja_tom_2_bc.pdf
  37. Mendel, M. (2018). Parental identity, governmentality and retroactive empowerment: to- wards a democratic school space. International Journal about Parents in Education, 10(1), 103–110. Retrieved from http://www.ernape.net/ejournal/index.php/IJPE/ article/view/348/265
  38. Mol, H. (1976). Identity and the sacred: A sketch for a new social-scientific theory of religion. New York: Free Press.
  39. Peters, M. A. (2009). Governmentality, education and the end of neoliberalism? In M. A. Peters, A. C. Besley, M. Olsen, S. Maurer, & S. Weber (Eds.), Governmentality Studies in Education (s. XXXVII– XLII). Rotterdam: Sense Publisher.
  40. Stachowiak, J. (2013). Pedagogizacja medialna i wzór „przedsiębiorcy samego siebie”. Socie- tas/Communitas, (2), 141–161.
  41. Tokarska-Bakir, J. (2010). W winnicy rytuału. In V. Turner, Proces rytualny. Struktura i an- tystruktura (E. Dżurak, Trans.) (s. 9–33). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
  42. Tuan, Y.-F. (1987). Przestrzeń i miejsce (A. Morawińska, Trans.). Warszawa: Państwowy In- stytut Wydawniczy.
  43. Turner, V. (2005). Gry społeczne, pola i metafory: symboliczne działanie w społeczeństwie (W. Usakiewicz, Trans.). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  44. Turner, V. (2010). Proces rytualny. Struktura i antystruktura (E. Dżurak, Trans.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
  45. Zbierzchowska, A. (2010). Gdańsk z czasów powojennych w (nie)pamięci jego mieszkań- ców. In M. Mendel & A. Zbierzchowska (Eds.), Tożsamość gdańszczan. Budowanie na (nie)pamięci (pp. 319–335). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.