Treść głównego artykułu
Abstrakt
Artykuł prezentuje przemiany polskiego poradnictwa zawodowego dla młodzieży od okresu międzywojennego do czasów współczesnych. Autorka zaprezentowała w nim modele i koncepcje poradnictwa zawodowego zmieniające się wraz z przemianami społecznymi, gospodarczymi i politycznymi w Polsce. Szczególną uwagę zwróciła na te elementy, które stanowiąc rdzeń wcześniejszych teoretycznych koncepcji i praktycznych podejść, przetrwały do czasów obecnych i stanowią dziś ważną podbudowę nowych modeli poradnictwa zawodowego. W artykule ukazano także sprawy problematyczne, które na różnych etapach rozwoju i funkcjonowania poradnictwa zawodowego uniemożliwiały jego pełne wykorzystanie w procesie wspierania rozwoju zawodowego młodego człowieka i podejmowanych przez niego decyzji edukacyjno-zawodowych. Wiele tych samych problemów daje się także zauważyć dzisiaj. Wyłaniają się również trudności nowe, które wpływają negatywnie na efektywność przygotowania młodzieży do wyboru zawodu i satysfakcjonującego funkcjonowania na współczesnym, trudnym i wymagającym rynku pracy.
Słowa kluczowe
Szczegóły artykułu
Licencja
Autor/współautor upoważniony przez pozostałych współautorów do ich reprezentowania (autor korespondencyjny) zgłoszonego „utworu” oświadcza, że przysługują mu autorskie prawa do utworu, które nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem. Utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób, ani nie jest ograniczony prawami na rzecz osób trzecich. Utwór nie był wcześniej publikowany pod tym samym lub innym tytułem, nie stanowi również części innej publikacji. Utwór nie jest obecnie przedmiotem postępowania w innym wydawnictwie.
Autor/Współautor zgłasza utwór do publikacji w czasopiśmie „Studia Poradoznawcze” i tym samym potwierdza, że:
- Utwór został przygotowany zgodnie z zasadami edytorskimi obowiązującymi w czasopiśmie.
- Utwór zawiera informacje o źródłach finansowania badań, które stanowiły podstawę jego opracowania.
- Wyraża zgodę na przekazanie utworu do podwójnej recenzji, na podstawie której redakcja podejmie decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu utworu do publikacji.
- Wyraża zgodę na dokonanie przez redakcję koniecznych zmian utworu wynikających z opracowania redakcyjnego.
- Zobowiązuje się do niezwłocznego dokonania korekty autorskiej utworu, po jego akceptacji przez redakcję. Niedokonanie korekty autorskiej w terminie 14 dni od daty otrzymania materiałów, traktowane będzie za zgodę na wydanie utworu w postaci przekazanej do korekty.
Autor/Współautor udziela Dolnośląskiej Szkole Wyższej nieodpłatnej, nieograniczonej terytorialnie i czasowo nieodpłatnej licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu pod warunkiem jego przyjęcia do opublikowania w czasopiśmie „Studia Poradoznawcze”, na następujących polach eksploatacji:
- Utrwalanie, zwielokrotnianie i wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową i zapisu elektronicznego.
- Orotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono: wprowadzanie do obrotu, sprzedaż, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, również w sieci Internet.
- Włączenie utworu w skład utworu zbiorowego.
- Tłumaczenia na inne języki i rozpowszechniania tych tłumaczeń.
Autor/Współautor wyraża zgodę na udostępnianie utworu przez Dolnośląską Szkołę Wyższą na licencji:
Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe,
której pełny tekst dostępny jest na stronie internetowej: https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/legalcode
Referencje
- Adams, J. (1962). Problems in counseling: a case study approach. New York: The Macmillan Company.
- Bańka, A. (2007). Psychologiczne doradztwo karier. Poznań: Wydawnictwo Print-B.
- Bańka, A. (2016). Proaktywność i decyzyjność. Nowe miary adaptacji twórczej do rozmytej rzeczywistości rynku pracy. In V. Drabik–Podgórna & M. Podgórny (Eds.), Zawód czy kompetencje? Wymagania rynku pracy a wspieranie rozwoju kariery (pp. 13–55). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
- Bańka, A., & Trzeciak, W. (2017). Rozwój myśli i profesjonalizacji poradnictwa zawodowego. Tropy, Dokonania, Perspektywy. Poznań: Stowarzyszenie Psychologia i Architektura.
- Baraniak, B. (2009). Metody badania pracy. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne.
- Budkiewicz, J. & Kączkowska J. (1987). Z dziejów psychologii stosowanej w Polsce do roku 1957 ze szczególnym uwzględnieniem poradnictwa zawodowego. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
- Dawid, J. W. (1911). Inteligencja, wola i zdolności do pracy. Warszawa: Wyd. „Społeczeństwa”.
- Di Fabio, A. (2014). Career counselling and positive psychology in the 21st century: New constructs and measures for evaluating the effectiveness of intervention. Studia Poradoznawcze/Journal of Counsellogy, 3, 193–213. https://doi.org/10.34862/sp.2014.1
- Duarte, M. E. (2014). Life-designing: Objectives, processes, instruments. Studia Poradoznawcze/Journal of Counsellogy, 3, 214-230. https://doi.org/10.34862/sp.2014.2
- Ertle, Ch. (1971). Erziehungsberatung. Aufbau. Mitterarbeiter. Beratungsgeschehen. Stuttgard: Klett.
- Guichard, J. (2016). Life- and working-design interventions for constructing a sustainable human(e) world. Studia Poradoznawcze/Journal of Counsellogy, 5, 179-190. https://doi.org/10.34862/sp.2016.1
- Herr, E. L., & Cramer S. H. (2001). Planowanie kariery zawodowej [Career guidance and counseling through the life span: systematic approaches] (tłum. E. Nowowiejska-Kubów). Warszawa: Krajowy Urząd Pracy.
- Horoszowska, B. (1966). Problemy poradnictwa zawodowego w szkole. In L. Wołoszynowa (Ed.), Materiały do nauczania psychologii, Seria II, vol. 1. (pp. 289–320). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
- Janiszowska, I. (1971). Zagadnienia orientacji i selekcji szkolnej. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
- Jaskulska, A. (2015). Poradnictwo edukacyjno–zawodowe w poradni psychologiczno–pedagogicznej. Pomaganie z pasją. Warszawa: Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej.
- Joteyko, J. (1918). Odbudowa szkoły polskiej. Dwa odczyty wygłoszone w Uniwersytecie Ludowym im. Adama Mickiewicza w Paryżu, dnia 16 grudnia 1917 i 13 stycznia 1918 r. Paryż: Wydawnictwo Polskiej Ligi Nauczania.
- Joteyko, J. (1926). Jedność szkolnictwa ze stanowiska psychologii i potrzeb społecznych. Warszawa: Wyd. Instytut Głuchoniemych i Ociemniałych.
- Kargulowa, A. (1979). Praca poradni wychowawczo – zawodowej. Model empiryczny i różnicowanie się funkcji. Warszawa: Instytut Wydawniczy CRZZ.
- Kargulowa, A. (2010). Zmiany w polskim poradnictwie [Changes in counselling in Poland]. Edukacja Dorosłych, (1), 9–26.
- Lenart, J. (2013). Orientacja i poradnictwo zawodowe w Polsce w latach 1944 – 1989. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
- Manterys, A., & Mucha, J. (2009). Nowe perspektywy teorii socjologicznej. Punkt widzenia 2009. In A. Manterys & J. Mucha (Ed.), Nowe perspektywy teorii i socjologicznej [New perspectives of sociological theory: The 2009 point of view] (pp. vii–xxvii). Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
- Ministry of Family and Social Policy. (2016). Informacja o realizacji usługi poradnictwo zawodowe w urzędach pracy w 2015 roku [Information on career counselling service in job centres in 2015]. Retrieved 09.10.2020 from https://psz.praca.gov.pl/documents/10828/3919346/2015%20Raport%20poradnictwo%20zawodowe.pdf
- Ministry of Family and Social Policy. (2019). Informacja o realizacji usługi poradnictwo zawodowe w urzędach pracy w 2018 roku [Information on career counselling service in job centres in 2018]. Warszawa: Ministry of Family and Social Policy. Retrieved from https://psz.praca.gov.pl/-/9970140-raport-za-2018-poradnictwo-zawodowe
- Paszkowska-Rogacz, A. (2017). Rozwojowe tło poradnictwa dla dzieci i młodzieży. In R. Gerlach & R. Tomaszewska-Lipiec (Eds.), Wokół podstawowych zagadnień pedagogiki pracy (s. 240–263). Bydgoszcz: Wyd. Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
- Patton, W., & McMahon, M. (2006). Career Development and Systems Theory: Connecting Theory and Practice. Rotterdam: Sense Publishers.
- Podwójcic, K. (2015). Diagnoza stanu doradztwa edukacyjno-zawodowego w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych w relacjach dyrektorów szkół i osób realizujących doradztwo. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych. Retrieved from http://produkty.ibe.edu.pl/docs/raporty/ibe-ee-raport-diagnoza-stanu-doradztwa.pdf
- Rachalska, W. (1987). Problemy orientacji zawodowej. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
- Rehfuss, M. C. (2009). The future career autobiography: A narrative measure of career intervention effectiveness. The Career Development Quarterly, 58(1), 82–90. https://doi.org/10.1002/j.2161-0045.2009.tb00177.x
- Savickas, M. L. (2005). Career Construction Theory and Practice. In R. W. Lent & S. D. Brown (Eds.), Career development and counseling: Putting theory and research to work. (pp. 147–183). Hoboken, New York: Wiley.
- Savickas, M. L. (2011). Carrer counseling. Washington: American Psychological Association.
- Słyszowa, S., & Smoleńska, J. (1981). Orientacja szkolna i zawodowa, Warszawa: Instytut Badań Pedagogicznych.
- Spętana, J. (2015). Maria Eduarda Duarte: Life designing and counselling: searching career construction. On searching for knowledge, meaning and essence of life as elements of varied dimensions of counselling, UNESCO Chair of Lifelong Guidance and Counselling, Institute of Pedagogy, University of Wroclaw, May 19-20, 2015. Studia Poradoznawcze/Journal of Counsellogy, 4, 329-333. https://doi.org/10.34862/sp.2015.10
- Suchodolski, B. (1972). Wybór zawodu. In A. Jawłowska (Ed.), Wybór zawodu (pp. 5–21). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
- Suchodolski, B. (1974). Oświata i człowiek przyszłości. Warszawa: Książka i Wiedza.
- Suchy, S. (1980). Kształcenie ustawiczne a poradnictwo wychowawczo-zawodowe dla dorosłych. In W. Brejnak (Ed.), Poradnictwo wychowawczo-zawodowe (pp. 321–325). Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
- Szajek, S. (1979). Orientacja i poradnictwo zawodowe. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
- Szyc, A. (1899). Rozwój pojęciowy dziecka w okresie 6- 12 lat. Warszawa: Wyd. Skład Główny w Księgarni Wendego i Spółki.
- Szyc, A. (1901). O zadaniach i metodach psychologii dziecka. Lwów: Związkowa Drukarnia we Lwowie.
- Wołk, Z. (2017). Poradnictwo zawodowe i doradztwo karier. In R. Gerlach & R. Tomaszewska-Lipiec (Eds.), Wokół podstawowych zagadnień pedagogiki pracy (pp. 212–239). Bydgoszcz: Wyd. Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
- Ziemska, M. (1971). Poradnictwo rodzinne a wychowawcze dla rodziców. Kwartalnik Pedagogiczny, (4), 203–215